Қостанай қаласы әкімдігінің
«Қостанай қаласы әкімдігінің білім -бөлімінің №40 бөбекжай – бақшасы»
Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны
Ата-аналарға кеңес
«Баланың сөйлеуін дамыту жолдары»
(кеңес пункті)
Тәрбиеші: Таурбаева Ж.Б.
2020-2021 оқу жылы
Сөйлеуді дамыту (Ата-аналарға кеңес)
Сөйлеу – баланың психикалық дамуының басты көрсеткіші, себебі онда сәбидің барлық жетістіктері мен проблемалары көрініс табады.Сөйлеудіңдамуындағыарттақалушылықтыңбіріншіжәнебастысебебібаланыңөзата-анасыменжеткіліксізқарым-қатынасыболыптабылады. Көптегената-аналарөзініңжұмысбастылығынажәнешаршайтындығынабайланыстыөзбалаларыменсөйлесугеуақыттарыжоқжәне оны қаламайды. Екіншісебепкейбалалардыңата-анасыныңүйдебаламенбасқатілдесөйлесуіболыптабылады.Баламенәртүрлі «бө-бөнемесе «нәм-нәм» деп бала «бала сөздерімен» сөйлеспеукерек. Баламенсөйлескенкездеоныңназарынсөздердіңартикулляциясынааударып, баланыңсөздердітүсініктіетіпайтуынақолжеткізеотырып, жекелейсөздердідәлжәнеанықайтукерек.Дербес «бала сөздерін» «түсінбеукерек», оныңқажеттізаттардыңатауындұрысайтуғакөтермелеп, оныңалдынасөйлеуміндетінқоюкерек.
Сөйлеуүшінтағы да бірмаңыздыкедергібаланыңжоғарыырықсыздығы мен ересекадамғақатыстысезімталболмауыныңболуымүмкін. Мұндайбалалар аса белсенді, елгезек, олар «бас ауғанжағына» шауыпжүредіжәнеіс-әрекетіншоғырландыраалмайды. Оларөздерінеайтылғаната-анасыныңсөзінестігендейболады, бірақоғанназараудармайды. Тіптіоларөздерініңқарсылығынайрықшакөрсетеді- ата-анасынақарапемес, басқажаққабұрылыпайғайлайды.Мұндайжағдайда, ата-аналарғаеңалдыменнегізіндесәбименэмоционалдықбайланысы бар ойындар мен сабақтарғақайтыпкелукерек. Бұлбасынанмейірімменсипау, оны атыменатамау, «Саусақтардысанау» т.с.сқарапайымсәбиойындары да болуымүмкін.Баланыдыбыстыдұрысайтуғаүйрететінсабақтар 3-4 жастағыбалалардыңсөйлеуіндамытудағыжетекшібағыт болу керек.Артикуляциялық аппараты дамытуүшін «тілгеарналғангимнастиканықолданупайдалы,Бесжасқақарайбаланыңсөйлеуітолыққалыптасады, олұзақжәнесоншалықтыкүрделісөйлемдерқұраалады, көргеніжәнеестігенітуралыкөпжәне бар ынтасыменайтады.Сәбидіңсөйлеуітолыққанды даму үшін, ата-аналарбұлүдеріскебастыназараударуқажет. Ата-аналардыңөздері, барлықдыбыстардыңнақтыартикуляциясымендұрыссөйлейбілулерікерек.Бала сөйлеген кезде оның асығыстығын басу үшін, балаға жаңылтпаш айтқызып үйретіңіз.
Үрейліліктің алдын –алу жөніндегі ата-аналарға арналған ұсыныстар
Баламен қарым-қатынас жасай отырып, ол үшін маңызды басқа адамдардың беделін түсірмеңіз.
Өз әрекетіңізде дәйекті болыңыз, балаңызға бұрын рұқсат еткен нәрсені ешқашан тиып тастамаңыз.
Балалардың мүмкіндіктерін ескеріңіз, олар орындай алмайтын нәрсені талап етпеңіз. Жетістіктерін бағалап, мақтап отырыңыз.
Балаңызға сеніңіз, онымен әр уақытта адал болыңыз және ол қандай болса, сондай күйінде қабылдаңыз.
Балаңыздың жанына жағымды үйірме таңдаңыз, мұнда ол қысымшылдық көргендей болып сезінбейтін болсын. Және үйірме оған көп қуаныш сыйласын.
Ата-аналарға арналған «Егерде бала көп сұрақтар қоятын болса» жадынамасы
- Баланың білімқұмарлылығын қолдауға тырысыңыз.
- Сұрақтарға жауап бере отырып, баланы өзіңіздің білімдарлығыңызбен асыра жүктемеңіз.
- Бала қаншалықты сұрақ қоятын болса, ол соншалықты дарынды, оның шығармашылық әлеуеті жоғары екендігін ұмытпаңыз.
- Баланың көп сұрақ қоюына тиым салмаңыз.
- Баланың танымдық қызығушылықтарын дамытыңыз
Ата-аналарға арналған кеңес
v Балабақшаны білім ошағы екенін есте ұстаңыз.
v Тәрбиешінің қоғамдық рөлін бағалаңыз, қолдау көрсетіңіз.
v Бала тәрбиесі –тек тәрбиешінің ісі емес, ортақ іс екенін ұмытпаңыз.
v Балабақша туралы, балабақшада болған жағдай туралы анық-қанығына көз жеткізбей тұрып, бөгде орындарға таратпаңыз.
v Балабақша-балаңыздың екінші үйі екенін түсініңіз, өзіңізді де сол үйдің мүшесімін деп есептеңіз.
v Балабақшадағы және топтағы ата-аналар жиналысынан қалыс қалмаңыз.
v Өз балаңыздың балабақшадан тыс өміріне аса үлкен жауапкершілікпен қараңыз.
v Балаңыздың денсаулығы мен жеке басының тазалығына, киіміне жауапты қараңыз.
v Балабақшаға уақытында келіңіз.
v Балабақша ішінде айқай-шу, митинг өткізуге тиым салынады
1.Авторитарлық тәсілмен тәрбиелейтін отбасы
Мұндай отбасында ата-ана мен бала арасында ортақ әңгімелесу болмайды, үлкендер тек қана қас-қабақпен талап етіп отырады. Балаға тек ережелерді түсіндірумен болады. Көбінесе бұйрықпен тапсырма береді және оның орындалуын күтеді. Ол дер кезінде айтқандағыдай болып орындалуы керек. Әрі қарай ештеңе талқыланбайды.
- Либеральдық тәрбие
Мұндай ата-аналар балаларымен ашық әңгімелеседі. Сосын әңгіменің тақырыбы мен балаларының өзіндік көзқарасына тым шектеу қоя бермейді. Балалар үйде еркін жүреді. Баланың қалауына шек қойылмағандықтан, бұл отбасының балалары тек қана өзінің айтқанымен жүретін, онша-мұнша ескертпелер мен айтқан бұйрықтарға құлақ аса қоймайтын, көпшілік арасында өзін салқынқанды ұстайтын болады.
- Индифферентті тәрбиелеу стилі
Ата-аналары баласы не істесе де бетінен қақпайды. Бұл балаға өзіндік таңдау берілді деген сөз емес, түсінікті болу үшін айтсақ, әке-шешесінің баламен шаруасы жоқ. Көбінде жұмыстан қолдары босай бермейді, уақыттары жоқ, баладан басқа да проблемалармен басы шырмалып жүреді.
- Гиперәлеуметтік тәрбиелеу стилі
Ата-аналар балаларын мүлтіксіз тәрбие беруге тырысады. Бәрі өз орнымен әділ, тура болу керек, өтірік сөйлемейтін өзгеге қиянат жасамайтын, үлкендердің алдынан кесіп өтпейтін, сөздеріне құлақ асатын етіп өсіреді.
- Эгоорталық стильмен тәрбиелеу
Отбасында көптен күткен, жалғыз бала болса, ол ата-анасының өмірінің мәніне айналады және нағыз сүйікті баласы болып қалады. Оның айтқандары заң, қалауы орындалады.
- Беделмен тәрбиелеу стилі
Балаға тәрбие беру ісінде ең тиімді және тұлға ретінде қалыптасып дамуына маңызды тәсіл. Демек, мұндай үйдің баласы көзқарасы мен пікірлерін ашық білдіре алады, ата-аналары да өз кезегінде баласына сый құрметпен қарайды. Қандай істе бірігіп, кеңесе алады. Балалары өз проблемасын шешу үшін ата-анасымен ақылдасады.
